VRS-lid Bambam verlost sarcofaag Simpelveld van keiharde mortel.

Sinds 2019 werkt VRS-lid Bambam mee aan de restauratie van de sarcofaag van Simpelveld, die zich bevindt in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden. De sarcofaag moest worden gedemonteerd om hem op een nieuwe constructie te kunnen plaatsen. Het RMO benaderde Bambam vanwege onze kennis over natuursteen, mortelsoorten, stofafzuiging en het gebruik van handgereedschap. Als gecertificeerd restauratiesteenhouwer volgt Bambam de werkwijze, die wordt geadviseerd in de Uitvoeringsrichtlijn Steenhouwwerk (URL 4007).

De sarcofaag van Simpelveld werd in 1930 in het Limburgse dorp Simpelveld gevonden. Het is een grafkist uit de Romeinse tijd (3e eeuw na Christus) en een uniek exemplaar, onder meer vanwege het bijzondere beeldhouwwerk op de binnenwanden. Hierop is de eigenaresse van het graf afgebeeld, te midden van haar bezittingen in de luxe kamers van haar villa. In de kist zijn crematieresten, sieraden en parfumflesjes gevonden. Toen hij werd gevonden, was de sarcofaag al gebroken. Hij is in stukken naar het museum gebracht en daar gerestaureerd. In de jaren ’60 en ’70 zijn er opnieuw restauraties aan verricht.

De sarcofaag stond op een oude houten constructie, die aan vervanging toe was. Maar om de sarcofaag te kunnen verplaatsen, moest hij volledig worden gedemonteerd. Dat was een omzichtig klusje vanwege de restauraties uit de jaren ‘70. In die tijd is gekozen voor een keiharde cement, harder dan het materiaal van de sarcofaag zelf. Dat maakte het vrijwel onmogelijk om de sarcofaag zonder schade te demonteren. Het museum vroeg Bambam om hierbij te adviseren en te begeleiden.

Het probleem van te harde restauratiemortels komen we vaker tegen. Zo waren we in hetzelfde museum betrokken bij het verplaatsen van een 3000 jaar oude Egyptische grafkapel. Deze was in de jaren ’80 gerestaureerd met gips, harder dan de zachte kalksteen van de grafkapel. Inzichten over restauratie veranderen in de loop van de tijd; tegenwoordig wordt altijd gekozen voor een restauratiemortel die zachter is dan het oorspronkelijke materiaal.

Met eindeloos geduld zijn met handgereedschap alle oude restauraties van de sarcofaag verwijderd. Deel voor deel kon de sarcofaag zo worden gedemonteerd. Samen met de conservator, Renske Dooijes, heeft Bambam gezocht naar het meest geschikte materiaal voor de nieuwe restauraties. Dit is een gipssoort geworden; deze is juist zachter dan het originele materiaal. Bovendien zijn de restauraties ‘lossend’ gemaakt zodat ze makkelijk kunnen worden verwijderd als dat ooit nodig is.

Het uit elkaar puzzelen van de sarcofaag, het ‘afstapelen’ van de losse delen, vergde veel inzicht en creativiteit. En ook de ervaring van Bambam met het verplaatsen van vreemd gevormde blokken natuursteen kwam goed van pas! Het is de bedoeling dat de sarcofaag vanaf februari 2022 weer voor het publiek te bezichtigen is.

Op de website van het museum is meer info te vinden over de sarcofaag.