De zoektocht naar de juiste zandsteensoort

VRS-lid Bambam Restauratie Steenhouwers kreeg de opdracht om een rijksmonument uit 1916 aan de Van Beverninghlaan 36 in Gouda te restaureren. Bij de entree van het rijksmonument waren enkele tussenspijlen beschadigd en ook de aanzetsteen was in de loop der jaren beschadigd door corrosievorming van de ijzeren doken. Voor Bambam de uitdaging om deze onderdelen te restaureren en daarbij de juiste zandsteensoort te vinden.

Een duik in de archieven
In de originele bestektesten uit 1914 stond dat alle natuursteenelementen uitgevoerd dienden te worden in Escauzijnsche hardsteen en Oberkirchner zandsteen. Het zandsteen voor de voorgevel was toendertijd besteld bij een groeve in Silezië in Polen. Vanwege de Eerste Wereldoorlog werd het zandsteen lange tijd vastgehouden bij de Duitse grens. De voorgevel is daarom pas twee jaar na oplevering afgebouwd, in 1918.

Het zandsteen, dat uiteindelijk gebruikt is in de voorgevel, bleek duidelijk geen Oberkirchner te zijn. Het verhaal over de vertraagde lading bood Bambam een aanknopingspunt dat er uiteindelijk tijdens de bouw voor een andere steensoort is gekozen.

Dieper onderzoek is nodig
Er werd een monster van het natuursteen gewonnen en opgestuurd naar Wido Quist van de TU Delft en Timo Nijland van TNO. Laatstgenoemde concludeerde aan de hand van stereomicroscopie dat het hier gaat om een vrij grove zandsteen, met redelijk wat veldspaten (gesteentevormende mineralen) en een enkele witte mica. Na het bekijken van Het Internationale Naturstein Kartei als naslagwerk suggereert Timo Nijland dat het twee verschillende soorten zandsteen uit het geologische tijdperk Krijt zijn. Deze worden gewonnen in het eerdergenoemde Silezië in Polen en Tsjechië. Qua veldspaten komen deze twee soorten zandsteen goed overeen, maar beide zijn iets grover van structuur.

Op naar Duitsland
De eerder gemaakte foto’s en een monster worden opgestuurd naar Angela Ehling van de Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe in Duitsland. Zij beaamt dat het op het eerste gezicht inderdaad een Silezische zandsteen zou kunnen zijn, maar stelt dat de weerstand daarvoor te slecht is. Ook komen deze grijze, grofkorrelige, homogene zandstenen met dat soort verwering volgens haar niet voor in Tsjechië.

Gevonden!
Met behulp van infrarood spectroscopie wordt het monster vergeleken met referentiespectra. Het zandsteen bevat kaoliniet, illiet en smectiet. Hierdoor kan met zekerheid geconcludeerd worden dat het zandsteen niet gewonnen is in Silezië, maar in het Elbsandsteingebergte op de grens tussen Duitsland en Tsjechië. Het zandsteen, dat vandaag de dag nog wordt gewonnen en het meest overeenkomt, is de Postaer Sandstein. De spectra komen nagenoeg overeen.

Hiermee sluit Bambam haar zoektocht naar de juiste zandsteensoort met succes af en heeft zij de verschillende gevelelementen vernieuwd en gerestaureerd. 

Interesse?
Restauratiesteenhouwer is een mooi vak. Heb je interesse en wil je meer weten, neem dan contact op met een van onze leden, allen erkend steenhouwbedrijf.

Wilt u inhoudelijk reageren op deze nieuwsbrief?

We zien uw reactie, mening of opmerking graag tegemoet. Stuur uw bericht naar info@restauratiesteenhouwers.nl.

Volg ons op LinkedIn.